İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı

Pieter Bruegel - Dutch Proverbs

"İnsan hür doğar, ama her yerde zincire vurulmuştur". Jean-Jacques Rousseau

"İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı" J.J. Rousseau eserinin adı aslında. Öncelikle belirtmek gerekir ki, eşitlik ve adalet kavramları gündelik dilde çokça birbirine karıştırılmaktadır. Adalet, hakkın gözetilmesi ve yerine getirilmesi anlamına gelir. Eşitlik ise, sosyal ve politik alanda, insanlar arasında fark gözetilmemesini vurgular. Bu açıdan bakarsak, adalet kavramı tamamen insanlar arasındaki ilişkilerden doğan veya doğma potansiyeli bulunan, haklıyı ve haksızı ayırma durumlarında geçerlidir. Eşitlikte ise, doğuştan gelen belirli özelliklere, her türden insan karakteristiğinin sınıf ayrımı yapılmaksızın korunması, saygı duyulması ve gözetilmesi vardır. Ben, eşitliğin daha çok sosyal boyutunu ele almak istiyorum bu yazıda.

Uzaktan bakıldığında hayatın etkileşimsiz, sade, kendi başına hür bir görüntüsünün olduğunu düşünebiliriz. Atmosferin dışından, insanları izleyen bir teleskobun başında olsa bir insan; konuşulanları duymadan, duygular hakkında fikri olmadan, yalnızca gözlem yapan bir kişi olsa; o an hayatın ne kadar benzersiz bir şey olacağını düşünecektir muhtemelen. Çünkü insanı ne ise o olmasını gerektiren bu haşin duygu, eşitliği bozan benzersiz etkileşimden kaynaklanıyor. Her kıt'ada farklı bir insan, her mevsimde farklı bir duygu sağanağı ve her kişiyle başka biri oluyoruz.

Teleskobuyla insanları izleyen ve dünyada yaşamak isteyen farazi insan, nefes almanın benzersizliği, yeni yerler keşfetmenin olağanüstülüğüyle ilgili sayfalarca konuşup yazabilecekken, yeryüzünde gezinen adam, emekli olacağı gün için çekmesi gereken çilesini ve bitmek bilmeyen köleliğini düşünüyor. Hangi disiplinin içine girerse, yalnızca onun küçük dünyası o oluyor. 

Voltaire; Felsefe Sözlüğü'nün "eşitlik" maddesinde şöyle diyor; "tarla sahibi olan iki komşudan, tarlası bereketsiz olan, tarlası iyi mahsul verene eninde sonunda ya hizmetçi ya da köle olacaktır. Çünkü yaşamak için ya onun himayesine girecek ya da onunla kavga edecektir eninde sonunda".