 |
| Akira Kurosawa |
"People today have forgotten they are really just a part of nature... They always think they can make something better... They don't know it, but they're losing nature. They don't see it, but they're going to perish. The most important things for human beings are clean air and clean water". From "Dreams" - Akira Kurosawa
Son yüzyılın en etkileyici yönetmen-senaristlerinden birisi de kuşkusuz Kurosawa'dır. Japon kültürünü ve sinema geleneğini Batı'ya kabul ettiren ilk yönetmendir ayrıca. Sinema yaşamı boyunca çektiği 30 filmin arasından 6 tanesini izledim şu ana kadar ve bu filmlerden ve ayrıca Kurosawa felsefesinden biraz bahsetmek istiyorum.
- Rashōmon
 |
İzlediğim Kurosawa filmleri arasında açık ara en etkileyicisi Rashomon'du. İnsanın aslında kendisini bile tanıyamadığına vurgu yapan, insanın kendisinden, kendi benliğinden korkmasına neden olan bir film bu. Konuşurken, inandığımızı sandığımız şeyleri bile söylerken aslında gerçekten ne kadar da uzak olduğumuzun farkına varamıyoruz. Dolayısıyla Rashomon aslında şuna vurgu yapıyor; insan anlattığı hikayelerde, tanıklık gösterdiği olaylarda veya herkesle beraber gördüğü bir manzaradan bile bahsederken aslında yalnızca kendisini anlatmaktadır ve kendi resmini çizip boyamaktan başka bir şey yapmamaktadır.
Bu film bana bir zamanlar duyduğum bir fıkrayı da anımsatmıştı. Şöyle bir olay gerçekleşmiş zamanında. Amerika'da siyahi ve beyazların çatışmasına sahne olan yıllarda, bir tiyatro gösterisi sırasında, tiyatro kapısını açarak sahneye dalan bir beyaz adamı, iri cüsseli siyahi bir adam elindeki bıçakla kovalamış ve sahneye atlayıp, ardından da perde arkasında kaybolmuşlar. Konuyla ilgili soruşturma açılmış ve o anda tiyatroyu izleyen seyirciler arasında yapılan sorguda şu fark edilmiş. Tiyatro gösterisini izleyen kitleden beyaz olanlar, iri cüsseli siyahi adamı alttan alta suçlu, zorba ve cani görüyorlarmış. Bunun yanında aynı tiyatro gösterisindeki siyahi izleyenler ise, sorgularında siyahi adamın haklı olabileceğine dair gözlemlerine ve yorumlarına yer veriyormuş.
Kotkutucu olan ise, aynı gösteriyi izleyen insanlar arasında bile uçurumlar var. İnsanlar, ne kadar objektif olduklarını iddia ederlerse etsinler, aslında akıllarının karanlık köşesindeki o korkunç gerçekleri; bilerek veya bilmeyerek birbirlerinden saklıyorlar. Peki, suçu ve suçluyu, haklıyı ve haksızı yorumlayanın özbenliği için ne demeli?
Evet, hayatlarımız hakkında korkunç bir gerçek varsa o da şudur ki; makyaj yaptığımız özbenliklerimiz, anlattığımız hikayeler ve koyduğumuz kurallar, birbirimize oynadığımız "küçük oyunlar" ve diğer tüm o her şey, bizi salt gerçekliklerden fersah fersah uzaklaştırdı ve bizim buna karşı yapabileceğimiz hiçbir şey yok.
Film hakkında bilgi için; http://tr.wikipedia.org/wiki/Rashomon
- Shichinin no Samurai
Kurosawa'nın en etkileyici ve en başarılı filmi olarak nitelendirilen başyapıt. Film, pirinçlerinin hasat zamanı yaklaşan ve ürünü eşkiyaların yağmasından korumak isteyen, zavallı köylülerin yaşadıüı bir Japon köyünün mücadelesini anlatıyor. Köylüler hasat zamanı pirinçleri korumak için 7 Samuray kiralıyorlar. Filmin başlarında Japon köylüleri o kadar biçare ve perişan gösteriliyorlar ki, izleyici onlara acımadan edemiyor. Açlıktan, devlet vergilerinden ve eşkiyalardan beli bükülen köylüler yok olmanın eşiğinde çırpınıyorlar. Buna karşın filmin başında Samuray'ların karizmasına vurgu yapılıyor. Fakat film ilerledikçe bu görüntünün adım adım değiştiğini görüyoruz ve finalde toprak sahibi olan çiftçilerin daima kazanan taraf olacağı; buna karşın hayatlarını savaşarak kazanan, ölüm tehlikesi altında yaşayan; onurlu ve öykünülen bir hayat yaşamalarına rağmen, Samuray'ların, uzun vadede kaybeden ve yok olma tehlikesi altında olan sınıf olduğuna vurgu yapılmış.
Epik kahramanlar, kurtarıcılar, şovalyeler, krallar, prensler, yazarlar, yönetmenler, şairler, ozanlar destanlar yazar ve söylerken, tarihin akışına yön verirken, hayatlarını davalarına adarken, aslında bir an ne için savaştıklarını dahi unutuyorlar. Çabalarının beyhudeliğini görmek bu kadar zor olmasa gerek.
Yağmurlu, soğuk savaş günlerinin ardında, çekilen çilelerin bittiği günde, güneş yeniden ve bu kez pırıl pırıl doğduğunda, halk neşe içinde barış şarkıları söylerken, savaş günlerinin değerli kahramanları bir köşede unutulur ve geri kalan hayatında yaşamak için, hayatta kalmak için bir gaye bulmak uğruna tekrar yollara düşer.
Film hakkında bilgi için; http://tr.wikipedia.org/wiki/Shichinin_No_Samurai
- Ran
William Shakespear'ın Kral Lear'ından izler taşıyan ve "kaos" anlamına gelen başyapıt. Ömrü boyunca kazandığı toprakları 3 oğlu arasında paylaşan Ulu Kağan Hidetora, verdiği bu yanlış kararın getirdiği trajedi ile film boyunca oradan oraya sürüklenir. Kazandığı topraklardan ve kalelerden sürülen Hidetora, tek yardımı, kararını açıkladığı zaman kendisine şiddetle karşı çıkan ve bu yüzden de himayesinden kovduğu en küçük oğlun Subaru'dan görür.
Filmin bir çok görkemli sahnesi var; Japon kültürü ve taht oyunları da güzel yansıtılmış ama filmin en önemli fikri realizme yaptığı vurgudur bana göre. Hatta bu vurgu nihilizme kadar giden bir çarpıcılıktadır. Mucize ve rüyaların da ötesinde insanı sarsacak derecede yönlendiren ve hiçbir hayale yer bırakmayan o öldürücü gerçekçilik bu filmde çok iyi işlenmiş. Bu yüzden filmin trajik ve bunaltıcı bir havası da var.
Film hakkında bilgi için; http://en.wikipedia.org/wiki/Ran_(film)
- Tengoku to jigoku
Yüksek ve Alçak anlamına gelen Kurosawa filmi. Benim de Rashomon'dan sonra en çok beğendiğim film oldu bu. Akıcı senaryosu ve çarpıcı diyalogları var. Diğer Kurosawa filmlerine göre de kısa bir film bu.
Filmde anlatılmak istenen en çarpıcı vurgu cennet-cehennem düşüncesi olabilir. Başkalarının cennet gibi bir yerde, lüks bir hayat yaşamalarına öykünen ve hastalıklı bir psikolojiyle öç almaya çalışan doktor genç, yaşamın değersizliğine vurgu yapıyor. Alt tabakada yaşayan insanlar için, hayatını devam ettirmenin güçlüğü, yaşama tutunmaya çalışmanın verdiği beyhudelik gösterilmeye çalışılmış. Lüks hayata öykünen gencin, değeri bilinmemiş zeki bir doktor olması da bunu kanıtlıyor.
Bazı insanlar için hayat, hayallerimizin dışında yaşadığımız korkunç kabuslara gebe bir başka hayal dünyasıdır.
Film için ayrıca; http://en.wikipedia.org/wiki/High_and_Low_(1963_film)
Film için ayrıca; http://en.wikipedia.org/wiki/High_and_Low_(1963_film)
- Ikiru
Türkçesi "Yaşamak" anlamına gelen bir başka başyapıt. 30 yıl boyunca klasik bir memur hayatı yaşayan ve hayatını oğlu üzerine kuran Watanabe-san, mide kanseri olduğunu ve 6 aylık ömrü kaldığını öğrendiğinde gerçekten yaşamanın farkına varıyor ve yeniden doğmuş gibi oluyor. Zor zamanlarında yanında olduğu oğlunun aslında ona ne kadar uzak olduğunun farkına varıyor ve gerçekten yaşamanın ne olduğunu keşfetmek için önce tanımadığı başarısız bir roman yazarına daha sonra da, çalıştığı şubeden bir kıza yakınlık kuruyor.
Yaşamayı, gerçekten tat almayı, batan güneşi seyretmekten, gülüp eğlenmekten bu kadar uzun süre nasıl ayrı kalarak yaşayabildiğini hayretle fark ediyor. "Mumya" gibi geçirdiği yılların farkına varan Watanabe-san, tıpkı yönetmenin filmlerini insanlığa armağan edebilmek için giriştiği çabalara paralel bir çaba içine girerek, tüm bürokrasiyi ve zorbaları karşsına alarak, insanları ve çocukları mutlu edecek bir park'ın girişimine başlıyor ve karısının ölümünden sonra ilk defa belki de mutluluğu tadıyor.
Adanmış hayatlar ve gerçekten yaşamak denilen olgunun nasıl olması gerektiği üzerine çok güzel bir dram filmi; Ikiru. Daha fazla bilgi için; http://tr.wikipedia.org/wiki/Ikiru
- Yojimbo
Yojimbo, Kurosawa'nın, western filmlerinden, "The Glass Key" adlı noir tarzı filmden ve yine bir romandan esintiler taşıyan filmidir. Sahibi olmayan samuraylardan; yani Ronin'lerden biri olan "Toshiro Mifune" iki suç baronu grubun bulunduğu kasabada, güç dengeleri üzerinde oynayarak, hakimiyeti belli belirsiz şekilde ele geçirir. Tam bir ikili oyun ustası olan bu isimsiz Ronin, (ki kendisine dut bahçesi otuzüç yaşında anlamına gelen Kuwabatake Sanjuro ismini koymuştur) kasabada çatışmayı tetikler ve suça bulaşmışları cezalandırır.
Filmde dikkat çeken unsurlardan biri isimsiz Ronin'in iyiliksever duyarlılığıdır. Ayrıca planlı davranmasına rağmen yine de güç durumlara düşmekten kurtulamamıştır. Kahraman olmak için sebebi olmayan gelip geçici bir hali vardır. Tıpkı Western fimlerinin vazgeçilmezi toz bulutu gibidir.
Filmde dikkati çeken bir başka unsur ölüme yapılan vurgudur. Filmde samuray kılıçları ile dolaşan kasaba suçlularının aksine, altıpatları bulunan, batı'dan gelmiş bir adam bulunur. Zeki ve genç biridir. Bunun yanında silahını kullanmaktan çekinmeyen ve gücü elinde bulundurduğunu düşünen bir karakterdir. Bu nedenledir ki, ölümün soğuk yüzü en çok onu etkilemiştir. Karanlık bu karakterin üzerine çökerken, gruplaşmanın zaaflarından ve yalnız yaşamanın esnekliğinden faydalanan Ronin, hayatta kalmayı başarabilmiştir.
Daha fazla bilgi için; http://tr.wikipedia.org/wiki/Yojimbo
 |
| Akira Kurosawa - Francis Ford Coppola - George Lucas |
Bu filmlerinin dışında da Akira Kurosawa'nın birçok yönetmeni etkileyen ve onlara ilham kaynağı olan dehası ve felsefesi de incelenmelidir.
İnsanın bireysel olarak bir iç yolculuğa çıkmasını salık veren ve onu doğanın bir parçası olarak gören Kurosawa'yı bu yüzden kendime de yakın buluyorum ve Kurosawa'nın da dediği gibi;
"Man is a genious, when he is dreming".
Daha da fazla bilgi için;
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder